Xuyên suốt lịch sử nhân loại, tuy con người đã truyền miệng vô số dị bản về sự hình thành 12 con giáp cho hậu thế, Truyện sự tích 12 con giáp sau đây vẫn được biết đến nhiều hơn cả – Cuộc đua tới Thiên đình giữa 12 loài động vật.
Các Nội Dung Chính
Khởi nguồn câu chuyện
Truyền thuyết kể lại rằng, ngày xưa Ngọc Hoàng là người đã đặt tên cho tất cả các con vật trên khắp thế gian này. Và trong số đó, ngài muốn lựa chọn một loài vật nào đó thật xứng đáng, dùng tên của chúng để gọi theo từng năm. Mỗi một năm sẽ có một con vật nhất định đại diện và làm vị chúa tể ngự trị, cai quản hạ giới thay Ngọc Hoàng.
Sau khi định ngày lành tháng tốt, nhận lệnh Ngọc Hoàng, đến ngày hẹn, muôn loài vật ở hạ giới đều phấn khích và hào hứng, tất bật chuẩn bị mọi thứ để khởi hành lên Thiên đình tiếp kiến Ngọc Hoàng, ghi danh và hy vọng mình sẽ được lựa chọn để trở thành thủ lĩnh, chúa tể của muôn loài.
Từ thuở xa xưa, khi vạn vật đất trời mới được hình thành, sự sống mới được khơi dậy thì nơi trần gian còn chưa được sắp xếp ổn định, không theo một tôn ti trật tự nhất định, giữa cõi trời và dưới hạ giới còn nảy sinh nhiều vấn đề khác biệt, nhất là về con người cũng như quỹ đạo thời gian.
Người ta thường nói rằng, nếu tính về độ dài thời gian thì một ngày trên Thiên đình sẽ tương ứng với một trăm ngày ở dưới trần gian. Cùng với đó, về con người thì người ở trên cõi Trời được tu luyện thành Tiên, còn ở dưới hạ giới là người phàm thường, người trần mắt thịt,.. Chính vì vậy, đóng vai trò là người có quyền lực tối cao, với trách nhiệm cai trị thiên hạ, Ngọc Hoàng Thượng Đế đã phải tiến hành sắp xếp và tổ chức lại loài người dưới hạ giới sao cho hoàn chỉnh, ổn định hơn.
Một trong số những biện pháp được đề ra đó là xác định tuổi cũng như định “mạng đạo” cho mỗi sinh linh nhỏ bé được sinh ra trên Trái Đất. Bởi lẽ, theo Ngọc Hoàng tuy rằng lượng người sinh ra rất đông với con số khổng lồ, tuy nhiên thì mỗi một con người ấy lại được chào đời vào thời khắc, ngày giờ khác nhau tại một không gian địa điểm cũng là khác nhau.
Nhưng xét cho cùng thì nó cũng chỉ tập trung chủ yếu vào 12 con giáp hiện có ở cõi trần. Theo đó, mỗi năm sẽ có một con vật “cầm tinh” đại diện do Ngọc Hoàng ấn định. Trong số muôn loài vật ở nhân gian sẽ lấy các con vật tiêu biểu nhất lần lượt theo thứ tự con giáp sao cho phù hợp với tiêu chuẩn đưa ra. Theo đó, nếu như con vật nào đã được ấn định với tuổi mệnh loài người thì sẽ không thay đổi, lưu truyền và lặp lại vòng quay từ năm này qua năm khác.
Sau khi cùng các quần thần trên thiên đình họp bàn trong nhiều ngày trời, cuối cùng tất cả đã đi tới một quyết định như sau: triệu hồi và tập trung tất cả muôn vật quy tụ về thiên đình rồi chính thức lựa chọn con vật tiêu biểu nhất. Thế nhưng vô vàn các con vật như vậy thì nơi nào chứa cho vừa, thế nên cách tốt nhất là phải đáp ứng được các điều kiện, tiêu chuẩn đưa ra.
Cụ thể, kể từ khi thông báo được chính thức truyền đi thì con vật đầu tiên đến Thiên Đình sẽ được chọn làm con “đầu đàn”, đứng thứ tự đầu trong 12 con giáp. Và từ con vật này sẽ chọn tiếp con vật thứ hai, cứ như vậy cho đến khi đủ 12 con vật thì thôi.
Truyện Sự tích 12 con giáp – Cuộc đua 12 con giáp
Nguyên tắc như sau: con thứ nhất được quyền giới thiệu con thứ hai, con thứ hai được quyền giới thiệu con thứ ba, con thứ ba được quyền giới thiệu con thứ tư, tiếp đó con thứ tư lại được quyền giới thiệu con thứ năm,..Khi lệnh vừa ban xuống thì bỗng nhiên từ trong đám mây vang lên tiếng kêu the thé của một con vật nhỏ bé nhưng lại lanh lợi, tinh khôn và nhanh nhẹn – đó là con Chuột.
Lúc ấy, khi đang vui chơi dạo quanh chốn thiên cung chú chuột ta đã tình cờ nghe lén được lệnh trước, không thể bỏ lỡ cơ hội có một không hai này chuột liền lên tiếng báo hiệu là con vật đầu tiên có mặt sớm nhất. Như đã hứa, Ngọc Hoàng đã hạ lệnh và bảo với Chuột rằng:
– Nhà ngươi hãy về và truyền báo lại một người bạn thân thiết của ngươi và con vật này sẽ là con vật thứ hai đứng tên trong thứ tự 12 con giáp. Theo đó, từ con vật thứ hai này sẽ được quyền chọn ra con vật thứ ba xứng đáng, cứ như thế cho đến khi kết thúc vòng quay đủ 12 con vật thì dừng lại. Hễ con vật nào đã được lựa chọn rồi thì cứ đến ngày đầu xuân dưới trần gian hãy tự khắc quay về đây để ta chỉ dạy.
Nghe lời Ngọc Hoàng, Chuột ta hí hửng và ngẫm nghĩ xem có người bạn nào thân thiết, đủ để tin cậy hay không để bẩm báo lên Ngọc Hoàng và các vị chiêu thần. Nghĩ vắt óc ra cuối cùng nó chợt nhớ đến Mèo. Khi ấy, giữa Chuột và Mèo có một tình bạn đẹp, cả hai cùng sống chan hòa, coi trọng lẫn nhau.
Sau khi nghe được tin tốt từ anh bạn nhỏ, chú Mèo láu lỉnh đã rất vui mừng và kêu toáng lên trong sự thích thú, hạnh phúc khôn nguôi. Tới đó, Chuột có nhắn nhủ thêm đôi lời với Mèo:
– Hãy chọn ngay một người bạn nào đó mà anh nghĩ là có đủ tư cách và xứng đáng nhất để giới thiệu, bẩm báo lên Ngọc Hoàng, nhân tiện bảo luôn anh ta nhớ chuẩn bị mời thêm một người khác nữa.
Đồng ý với yêu cầu và lời đề nghị của anh bạn nhỏ. Mèo còn cẩn thận dặn dò thêm:
– Được rồi anh bạn, tôi sẽ ghi nhớ kỹ. Còn nữa, tôi có tật hay ngủ nướng cho nên vào ngày lên Thiên Đình chầu kiến Ngọc Hoàng anh nhớ đánh thức tôi dậy kẻo quên nhé!
Một hồi suy ngẫm, Mèo đã đi tìm Trâu – người bạn hàng xóm vẫn thường cày ruộng ở gần nhà Mèo mỗi ngày. Sau khi nghe Mèo kể chuyện, chú Trâu mừng rỡ gật đầu đồng ý và đáp lại ngay:
– Như vậy thì tốt quá rồi, tôi có một người bạn nối khố của mình là anh hổ. Anh ấy oai hùng và dũng mãnh lắm, chắc chắn sẽ có đủ tư cách và phẩm chất, xứng đáng là một thủ lĩnh của muôn vật.
Vốn là bạn thân lâu năm cho nên sau khi nghe lời đề nghị của Trâu thì Hổ rất xúc động trước tình cảm bạn bè quý mến, nghĩa cử cao đẹp của cậu bạn, nó liền chấp nhận lời mời ngay. KHông cần phải đắn đo suy nghĩ, Hổ nói ngay:
– Tôi có một anh bạn nhỏ vô cùng dễ thương lại hiền lành, nhanh nhẹn là Thỏ, bây giờ tôi sẽ đi tìm cậu ấy và mời tham gia cùng chúng ta.
Và một điều tất nhiên là sau khi nghe xong thì Thỏ ta khoái chí và mừng rỡ vô cùng. Nhớ đến một anh bạn khá ly kỳ, dũng mãnh, uy nghiêm thường hay đến uống nước ở con sông lớn gần đó – là Rồng, nó liền đi mời ngay.
Do suốt ngày bay lượn trên không trung, lại thường xuyên hay lui tới Thiên cung của Ngọc Hoàng và dạo quanh đấy cho nên Rồng cũng đã từng nghe qua chuyện này. Nghe xong, Rồng liền đáp lại:
– Tôi cũng đã được nghe các vị tiên nữ trên Cung Đình nói về tin này, nhưng vì Chuột đã được Ngọc Hoàng tin tưởng, tín nhiệm và giao quyền cho nên tôi vẫn đang chờ đợi. Vừa hay thì anh tới báo lại, tôi rất vui mừng và chắc chắn tôi sẽ chấp nhận lời đề nghị này của anh. Ngay bây giờ, tôi sẽ giới thiệu và đến báo tin cho một người bạn thân của tôi là Rắn.
Rắn vừa là bạn lại vừa thuộc dòng họ xa của Rồng. Nhận được tin mừng Rắn vội vàng chấp thuận ngay. Nó vui mừng và đi loan tin cho anh bạn Ngựa – hàng xóm láng giềng từ thuở nhỏ với nó. Biết tin, Ngựa ta cũng thích thú và đắc trí lắm, nó còn kiêu hãnh mà khoác lác:
– Thảo nào vừa qua tôi còn mơ thấy mình được nhậm chức, thăng quan lớn, giờ thì quả đúng thật không sai chút nào. Được rồi, tôi sẽ mời một người bạn của tôi, cậu ấy chắc chắn sẽ xứng đáng và có đủ tư cách để nhận trọng trách cao cả này.
Và rồi bạn của Ngựa là chú Dê đã được nằm trong danh sách 12 con giáp. Theo lời Dê, một anh bạn thông minh, nhanh nhẹn tự xưng danh là “hầu vương” – Khỉ đã được chọn là con vật tiếp theo. Nhận được tin, Khỉ bèn cao giọng nói lớn:
– Biết ngay mà, số trời đã định sẵn rồi, thế nào Ngọc Hoàng cũng phải cần đến mình thôi!
Vội vã bốn chân bốn cẳng, Khỉ chạy một mạch đi báo lại cho Gà biết. Nghe tin gà nhận lời và lại cuống cuồng bay đi tìm Chó – anh bạn vốn chung sống cùng nhà với mình. Đến đây thì như đã nói, 12 con giáp đã được lựa chọn đầy đủ. Ngày tháng dần qua đi, mùa đông cũng vừa hết nhường lại cho những ngày xuân tươi mới và tràn trể sức sống ùa về, không ai bảo ai, 12 con giáp tự động quy tụ, quay về và họp mặt trên Thiên Đình.
Chỉ tội cho chú Mèo có tật hay ngủ quên, lại gặp bạn Chuột ích kỷ, xảo trá cho nên tới ngày hẹn chuột ta chỉ đi một mình chứ không nhắc nhủ gì. Cuộc họp đã đến, trên cung đình, sau khi đã điểm danh hết mà chỉ thấy có mặt 11 con vật Ngọc Hoàng đã hết sức nổi giận. Thấy thế, Chuột bèn chống chế và ngụy biện rằng:
– Trước khi tới đây tôi đã báo cho Mèo rồi nhưng bởi tính ham ngủ mê quá nên cậu ta không đi!
Nghe xong, Ngọc Hoàng giận dữ phán:
– Được rồi, vậy loại bỏ Mèo ra. Ta sẽ phái người xuống hạ giới, hễ gặp bất cứ con vật nào trên đường đi thì hãy đưa về chầu trời, thay thế cho chỗ của Mèo.
Tuân lệnh của Ngọc Hoàng, Tướng nhà trời vội vàng đi ngay. Trên đường xuống trần gian, thấy một anh Heo đang bị những tên đồ tể khiêng đến lò để sát sinh, giết hại Tướng nhà trời bèn quát lớn:
– Heo kia, hãy theo ta lên thiên đình chầu Ngọc Hoàng!
Trong khi chú Heo đã được triệu hồi lên thiên đình thì ngay lúc này, một vấn đề lớn gây nhiều tranh cãi lại xảy ra: đó chính là việc chia ngôi bậc, thứ hạng của 12 con giáp.
Con vật nào tiêu biểu nhất có thể dẫn vị trí đứng đầu trong 12 con giáp. Dựa trên thành tích cũng như vóc dáng, vẻ bề ngoài uy nghi, oai hùng, dũng mãnh thì chắc chắn các con vật như: Rồng, Trâu, NGựa và Hổ sẽ là những chiến binh xuất sắc nhất được chọn lựa. Thế nhưng, để đảm bảo sự công bằng, tránh các cuộc tranh cãi, gây xích mích giữa các loài với nhau, Ngọc Hoàng bèn phán:
– Tới đây, ta sẽ mở một cuộc thi so tài do Hằng Nga làm giám khảo. Tất cả sẽ chạy đua từ đây đến Cung Quảng của Hằng Nga, ai đến đích trước sẽ đứng ở vị trí đầu tiên, lần lượt các con còn lại đến sau cứ thế mà phân chia thứ tự.
Các con vật vô cùng hào hứng tham gia thi đấu, trong số đó, hổ, trâu và ngựa cậy sức mình to lớn, mạnh mẽ khinh thường kẻ yếu nên những giây phút đầu đã từ tốn cho qua, thế nhưng chúng không ngờ rằng các con vật nhỏ đang cố gắng nhanh chóng vượt lên phía trước. Chỉ có Trâu với sức lực bền bỉ, dẻo dai là vẫn giữ y nguyên vị trí dẫn đầu.
Một điều mà không ai ngờ tới đó chính là chú Chuột tinh ranh, khôn ngoan nhân lúc sơ ý không biết đã leo lên lưng trâu ngồi từ hồi nào, khi đích đã gần kề ngay trước mặt, chú ta bèn nhảy xuống và phóng như tên bay qua đích và giành chiến thắng.
Thấy thế Trâu tức lắm, nó hậm hực phản đối và không chấp nhận nhưng song cùng đành phải chịu trận vì trong điều lệ không quy định rõ hình thức thi đấu là như thế nào. Đúng lúc đó, Mèo đột nhiên từ đâu tiến tới và khiếu nại:
– Tại sao tôi cũng có tên trong danh sách mà không được thi đấu?
Ngọc Hoàng từ chối và không chấp nhận nhưng Hằng Nga lại xin tâu:
– Dạ bẩm Ngọc Hoàng, để tránh cãi cọ và được lòng cả hai thần nghĩ cách tốt nhất là vẫn nên nhận Mèo. Còn về phía kia, hiện tại cung Quảng đang thiếu một người canh giữ nên thần muốn xin…
Hiểu ý, Ngọc Hoàng lập tức gật đầu, ngài nói:
– Ta hiểu ý nhà khanh. Được, nếu vậy khanh có thể chọn lấy một trong số 11 con vật này để về canh giữ cung Quảng.
Thú chú Thỏ lông trắng hiền lành lại dễ thương, Hằng Nga bèn tâu xin chọn Thỏ. Thế là Mèo được tham gia vào 12 con giáp với thứ tự như sau: Chuột, Trâu, Hổ, Mèo, Rồng, Rắn, Ngựa, Dê, Khỉ, Gà, Chó và cuối cùng là con Heo.
Trên đây là toàn bộ truyện sự tích 12 con giáp
Sự vắng mặt của Mèo và mối thù sâu đậm với Chuột trong 12 con giáp
Tuy là hàng xóm, Mèo luôn “cậy lớn bắt nạt bé”, khiến Chuột vô cùng tức giận và nung nấu ý định “trả thù”. Sau khi nghe sắc lệnh của Hoàng đế, Chuột ta biết rằng, cơ hội vàng đã đến.
Chú Mèo ngái ngủ ra lệnh cho Chuột phải đánh thức nó dậy khi cuộc đua ngày mai chính thức bắt đầu. Tuy nhiên, Chuột quyết định lặng lẽ rời đi vào sáng sớm hôm sau, để lại Mèo ta vẫn đang say giấc. Chỉ khi biết Chuột đã lừa mình, Mèo nhận ra đã quá muộn để có thể xuất phát. Từ đó, con người truyền tai nhau về mối thù không đội trời chung giữa hai loài vật này.
Một dị bản khác kể rằng, trong lúc nhanh nhẹn nhảy lên đầu Trâu ngồi nhằm tới được bờ kia con sông, Chuột bất ngờ bị trượt người về phía trước, điều này khiến mèo rơi xuống sông. Điều này cũng là tiền đề cho việc loài động vật này khá sợ nước.
Tại sao lại là Chuột mà không phải con vật khác trong truyện sự tích 12 con giáp?
Bên cạnh sự tích về bản tích mưu mẹo trong cuộc đua tranh giành vị trí trong 12 cung hoàng đạo Trung Quốc, vẫn còn một truyền thuyết khác về thứ tự của từng con vật.
Trong thần thoại Trung Quốc về nguồn gốc của thế giới, vũ trụ ban đầu là một quả trứng chìm trong bóng tối. Sau đó, chính nhờ Chuột đã cắn rách vũ trụ, bầu trời và mặt đất mới chia đôi, ánh sáng dần xuất hiện. Chuột từ đó được coi như người anh hùng giải cứu thế giới và vị trí đứng đầu trong 12 con giáp là để vinh danh loài vật này.
Và những truyền thuyết trên chỉ là câu chuyện truyền miệng, cách lý giải khôn khéo của nhân gian về thứ tự của 12 con giáp. Lý do thực sự đã bị thất truyền qua hàng ngàn năm lịch sử.
Văn hóa Trung Hoa có liên quan nhiều đến tư tưởng “Âm Dương ngũ hành” và có một điều chắc chắn rằng con người chọn 12 con vật kể trên đều do sự thờ tụng và tầm quan trọng của chúng trong niềm tin của con người.
