Mặc dù sinh con đem lại cho người mẹ niềm vui, sự sung sướng và cả sợ hãi, lo âu, nhưng nó cũng có thể gây ra những ảnh hưởng không tốt như chứng trầm cảm sau sinh. Cảm giác buồn bã là điều thường thấy sau sinh bởi sự thay đổi hormone trong cơ thể có thể ảnh hưởng tới tâm trạng của bạn. Vậy cùng chúng tôi tìm hiểu thông tin về chứng bệnh này nha.
Các Nội Dung Chính
1. Trầm cảm sau sinh là gì?
Trầm cảm sau sinh là vấn đề tâm lý thường gặp ở phụ nữ sau khi sinh con. Trầm cảm sau sinh là tình trạng liên quan đến suy nghĩ và cảm giác mệt mỏi, buồn chán, lo lắng, tuyệt vọng xuất hiện sau sinh. Trầm cảm sau sinh có thể nhẹ, vừa hoặc nặng, có thể thoáng qua hoặc kéo dài. Bệnh có thể được phát hiện sớm, được điều trị và trong một số trường hợp có thể dự phòng.
Những thay đổi này thường kéo dài khoảng 2 tuần. Khi những triệu chứng không cải thiện mà tệ hơn sau 2 tuần thì đây là lúc bệnh trầm cảm xuất hiện và có thể trở nên nghiêm trọng. Nếu điều này xảy ra với bạn hoặc với người bạn biết, hãy khuyên họ nên tới gặp bác sĩ ngay. Nếu tình trạng này không được điều trị kịp thời, nó có thể gây những ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn và em bé.
2. Nguyên nhân của trầm cảm sau sinh
Hiện nay vẫn chưa thể kết luận nguyên nhân chính nào dẫn đến tình trạng trầm cảm sau sinh ở phụ nữ. Bởi đây là dấu hiệu tâm lý, ở mỗi người sẽ do nguyên nhân khác nhau và có những người bị, có người không. Triệu chứng này là sự kết hợp nhiều yếu tố, từ tinh thần, thể chất, tâm lý gây nên. Có thể kể tên 5 nguyên nhân bên dưới:
2.1 Thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể:
Trong những giờ đầu sau sinh, nồng độ estrogen và progesterone trong cơ thể giảm mạnh đột ngột, từ đó có thể kéo theo trạng thái trầm cảm. Điều này tương tự như việc căng thẳng và thay đổi tâm trạng do nồng độ hormone thay đổi nhẹ trước mỗi chu kỳ kinh nguyệt.

2.2 Có bệnh sử bị trầm cảm
Những phụ nữ mắc chứng trầm cảm trước, trong hoặc sau khi mang thai, hay những người đang điều trị trầm cảm có nguy cơ mắc chứng trầm cảm sau sinh cao hơn so với người bình thường.
2.3 Yếu tố cảm xúc
Mang thai không theo kế hoạch hay ngoài ý muốn có thể làm ảnh hưởng đến cảm xúc của người mẹ trong thai kỳ. Ngay cả khi mang thai đúng theo kế hoạch, một số mẹ bầu vẫn cần một khoảng thời gian dài để thích nghi với việc sẽ có em bé. Ngoài ra, khi bé có vấn đề về sức khỏe hoặc phải điều trị dài ngày trong bệnh viện, người mẹ có thể trải qua những cảm xúc như buồn, giận, có lỗi. Đây là những cảm xúc làm ảnh hưởng đến tự tin và gây áp lực lên người mẹ.
2.4 Mệt mỏi
Rất nhiều phụ nữ cảm thấy vô cùng mệt mỏi sau khi sinh, họ phải mất hàng tuần trời để sức khỏe và năng lượng hồi phục trở lại. Ở những sản phụ sinh con theo phương pháp mổ lấy thai, thời gian hồi phục có thể còn dài hơn.
2.5 Yếu tố đời sống
Thiếu sự giúp đỡ của người thân. Trải qua sự kiện căng thẳng như có người thân vừa qua đời, người thân trong gia đình mắc bệnh, thay đổi nơi ở, cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh.
3. Những đối tượng dễ mắc trầm cảm sau sinh
- Người có tiền sử bị bệnh trầm cảm sau sinh, nguy cơ lập lại 50%. Tiền sử trầm cảm ngoài thai kỳ, nguy cơ trầm cảm sau sinh 25%. Ngưng dùng thuốc chống trầm cảm lúc mang thai, 68% rơi vào trạng thái trầm cảm, nếu tiếp tục dùng thuốc thì 25% bị trầm cảm.
- Đang trong độ tuổi < 18.
- Trải qua những sự kiện gây căng thẳng trong thời gian trước: bệnh tật, hiếm muộn, thất nghiệp.
- Thiếu sự giúp đỡ, đồng cảm chia sẻ của người thân, đặc biệt là người chồng
- Mâu thuẫn vợ chồng, mâu thuẫn với mẹ chồng.
- Thai kỳ không mong muốn
- Biến chứng thai kỳ: thai lưu, sẩy thai.
- Trầm cảm dễ xuất hiện ở người con so, tuy nhiên vẫn có thể xảy ra ở con rạ.
4. Dấu hiệu trầm cảm sau sinh – Biểu hiện của trầm cảm sau sinh
Có 3 cấp độ triệu chứng sau sinh gồm hội chứng buồn chán sau sinh (baby blues), trầm cảm sau sinh và rối loạn tâm thần. Tương tự như những bệnh trầm cảm khác, trầm cảm sau sinh có nhiều triệu chứng, dấu hiệu bao gồm:

4.1 Hội chứng buồn chán sau sinh (baby blues)
Đây là cấp độ nhẹ nhất của trầm cảm sau sinh. Dấu hiệu và triệu chứng của baby blues chỉ kéo dài vài ngày đến 1 hoặc 2 tuần sau khi sinh, bao gồm:
- Tâm trạng lâng lâng
- Lo âu
- Buồn bã
- Khó chịu
- Cảm giác choáng váng
- Khóc
- Giảm tập trung
- Vấn đề về khẩu vị
- Khó ngủ.
>>> Xem thêm:8 Mẹo Dân Gian Giúp Trẻ Sơ Sinh Ngủ Ngon Mỗi Đêm
4.2 Trầm cảm sau sinh
Nếu hội chứng baby blues không được điều trị tốt, nó có thể diễn tiến thành bệnh trầm cảm sau sinh. Dấu hiệu và triệu chứng bệnh cũng tương tượng như hội chứng baby blues, nhưng nghiêm trọng và kéo dài hơn, thậm chí ảnh hưởng khả năng chăm sóc con của bạn và xử lý công việc hàng ngày. Triệu chứng có thể phát triển trong vài tuần đầu sau sinh và kéo dài tận 6 tháng:
- Trầm cảm hoặc tâm trạng lâng lâng nghiêm trọng
- Khó kết nối với con của bạn
- Tách biệt với gia đình và bạn bè
- Mất khẩu vị và rối loạn ăn uống
- Khó ngủ
- Khóc nhiều
- Mệt mỏi quá mức hoặc mất năng lượng
- Giảm hứng thú và sự yêu thích đối với những hoạt động mà bạn từng rất thích
- Khó chịu và giận dữ quá mức
- Giảm khả năng suy nghĩ, tập trung hoặc đưa ra quyết định
- Lo lắng nghiêm trọng và thường sợ hãi
- Tự làm đau bản thân hoặc con bạn
- Tìm cách tự tử.
4.3 Rối loạn tâm thần sau sinh
Giai đoạn cuối cùng của trầm cảm sau sinh là rối loạn tâm thần, chúng bao gồm các dấu hiệu,triệu chứng nghiêm trọng và kéo dài hơn:
- Nhầm lẫn và mất phương hướng
- Suy nghĩ ám ảnh về việc sinh con
- Ảo giác và ảo tưởng
- Rối loạn giấc ngủ
- Rối loạn nhân cách
- Tự làm đau bạn hoặc con bạn.
Rối loạn tâm thần sau sinh có thể khiến bạn có những suy nghĩ đe dọa và hành vi đe dọa cuộc sống và cần được chữa trị ngay.
4.4 Trầm cảm trong thai kỳ có thể dẫn đến trầm cảm sau sinh
Nếu bạn mắc chứng trầm cảm khi đang mang thai, bạn sẽ gặp nhiều vấn đề trong việc tự chăm sóc bản thân mình. Trầm cảm trong thời kỳ thai nghén có thể dẫn đến những nguy cơ sau:
- Sẩy thai
- Sinh non
- Sinh con nhẹ cân.
Chứng trầm cảm trong thời kỳ mang thai nếu không điều trị dứt điểm sẽ dẫn đến trầm cảm sau sinh.
5. Hậu quả của trầm cảm sau sinh
Hậu quả của trầm cảm sau sinh thường tác động đến 3 đối tượng chính: Chính người mẹ, con và người thân (mà trực tiếp là người chồng)
5.1 Hậu quả đối với bản thân người mẹ
Các bệnh về tim
Trầm cảm có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch của người mẹ. Trầm cảm làm tăng nguy cơ tử vong cũng như các vấn đề về tim như nhồi máu cơ tim hoặc suy tim. Vì các nghiên cứu đã cho thấy có sự liên kết rõ ràng giữa trầm cảm với sức khỏe tim mạch nên Hiệp hội Tim mạch Mỹ đã xác định trầm cảm là một yếu tố gây ảnh hưởng xấu cho tim.
Hệ miễn dịch suy yếu
Khi bị trầm cảm, hormone gây stress đã tồn tại trong cơ thể mẹ một khoảng thời gian dài. Điều này làm cho hệ miễn dịch suy giảm. Mẹ sẽ dễ mắc phải một số bệnh khác như cảm lạnh, cúm…
Muốn tự tử
– Người mẹ bị trầm cảm sẽ có tâm lý tự ti, cảm thấy mình là gánh nặng của mọi người xung quanh. Những cảm xúc tiêu cực đó sẽ dẫn đến việc mẹ nghĩ rằng mình không đáng sống và có hành vi tự tử. Nguy cơ này đặc biệt cao ở nhóm những người bị rối loạn tâm thần và có sử dụng chất gây nghiện.
– Để đánh giá chính xác nguy cơ tự tử ở những phụ nữ bị trầm cảm sau sinh thì cần nắm rõ một số yếu tố sau:
Tiền sử dùng chất gây nghiện;
Đã từng tự tử hay chưa;
Tình trạng rối loạn tâm thần (trước đây cũng như hiện tại);
Dấu hiệu bị bạo lực gia đình;
Những sang chấn tâm lý trước đây.
Một trong những hậu quả của trầm cảm sau sinh là người mẹ muốn tự tử. (Ảnh minh họa)
Bị rối loạn tâm thần
Có khoảng 1/500 phụ nữ sau sinh bị rối loạn tâm thần, bắt đầu từ khoảng 2-4 tuần sau khi sinh. Những dấu hiệu của rối loạn tâm thần có thể kể đến như sau:
– Suy nghĩ lẫn lộn
– Cảm xúc thất thường
– Xuất hiện ảo giác
– Có những ý nghĩ hoang tưởng
Tình trạng rối loạn tâm thần rất cần phải theo dõi, điều trị nội trú vì đặc biệt nguy hiểm.
Sát hại con
Những trường hợp mẹ sinh con ngoài ý muốn, sử dụng các chất gây nghiện hoặc thù hận với bố của đứa trẻ có thể sẽ có hành vi này. Đây là hậu quả nghiêm trọng nhất đối với những trường hợp bị trầm cảm sau sinh nặng (có thể đi kèm với rối loạn tâm thần). Có khoảng 16-29% người mẹ giết con mình và sau đó cũng tự tử theo. Vì vậy mà đối với những trường hợp chỉ cần có suy nghĩ thoáng qua là hại đứa trẻ thì cần phải đặc biệt chú ý.
5.2. Hậu quả đối với em bé
Khi bị trầm cảm, người mẹ sẽ cảm thấy khó khăn khi chăm sóc em bé. Người phụ nữ lúc này sẽ có cảm xúc chán nản, tiêu cực, không đáp ứng những nhu cầu của con. Mối liên hệ giữa mẹ và đứa trẻ sẽ gặp vấn đề. Trẻ sẽ không cảm nhận được tình yêu thương từ phía người mẹ. Từ đó bé sẽ có khả năng gặp phải những ảnh hưởng không tốt như sau:
Những vấn đề về hành vi
Những đứa trẻ này có thể làm ra những hành vi bất thường. Một số vấn đề có thể kể đến như: rối loạn giấc ngủ, dễ bị kích động….
Những vấn đề về xã hội
Đa phần những đứa trẻ này sẽ gặp khó khăn khi đi học. Trong mối quan hệ với những bạn bè cùng lứa tuổi, bé thường e dè, thu mình hoặc có cư xử khác thường. Điều này sẽ làm cản trở sự hòa nhập xã hội của trẻ.
Những vấn đề về cảm xúc
Những đứa trẻ mà mẹ bị trầm cảm sau sinh thường ít có sự tự tin, dễ lo âu và sợ hãi. Ngoài ra, bé cũng thụ động hơn những trẻ khác, tăng nguy cơ mắc bệnh tự kỷ ở trẻ em.
Chậm trong phát triển nhận thức
Nhiều khả năng bé sẽ bị chậm trong phát triển về nhận thức, chậm nói, chậm đi hơn nhiều đứa trẻ khác. Ngoài ra, việc học tập ở trường của bé cũng có thể sẽ gặp khó khăn.
5.3. Hậu quả đối với người chồng
Tăng nguy cơ trầm cảm
Khi người mẹ bị trầm cảm, nguy cơ trầm cảm ở cha của bé cũng có thể tăng lên, đặc biệt là đối với những người lần đầu làm cha. Tuy nhiên, dấu hiệu trầm cảm sau sinh ở nam giới lại thường ít biểu lộ ra bên ngoài. Họ có xu hướng sống khép kín, dễ cáu gắt, hay gây sự, cảm thấy mệt mỏi, muốn khóc và đau đầu. Nếu không được giải tỏa tâm lý sẽ có thể dẫn đến một vài hành động tiêu cực khác.
Căng thẳng khi tiếp xúc với em bé
Trầm cảm sau sinh có thể tạo hiệu ứng, gây căng thẳng cảm xúc cho mọi người mỗi khi gần gũi với em bé mới sinh. Người bố rất có thể cảm thấy bi quan, xa lánh con.
6. Cách vượt qua trầm cảm sau sinh
Việc điều trị trầm cảm này hoàn toàn có thể có kết quả tốt nếu thực hiện điều trị sớm. Các chuyên gia sức khỏe tâm lý có thể giúp mẹ sau sinh có hướng điều trị trầm cảm phù hợp và đúng đắn nhất. Trong đó có thể đề cập đến một số phương pháp như:
- Tham vấn tâm lý
Người mẹ trầm cảm sau sinh sẽ được nói chuyện riêng với chuyên gia sức khỏe tâm thần hoặc nhà tâm lý học. Các bác sĩ có thể sử dụng liệu pháp hành vi nhận thức tức là giúp người bệnh nhận ra và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực và hành vi của mình một cách dần dần; hoặc liệu pháp tương tác nghĩa là giúp mọi người xung quanh hiểu được và hỗ trợ người bệnh điều trị hiệu quả.
Phụ nữ trầm cảm nhẹ có thể được tư vấn điều trị. Những trường hợp nặng hơn có thể được điều trị tư vấn kết hợp với sử dụng thuốc.
- Điều trị bằng thuốc
Khi người mẹ nghĩ rằng mình bị trầm cảm sau sinh thì nên tư vấn với bác sĩ càng sớm càng tốt.
Cố gắng báo với bác sĩ về tất cả các triệu chứng gây khó chịu, điều này sẽ giúp cho thầy thuốc chẩn đoán chính xác về bệnh hơn. Thuốc được kê toa thông thường hoặc là thuốc an thần hoặc là thuốc chống trầm cảm. Thuốc chống trầm cảm có tác dụng ức chế lên não bộ, điều chỉnh tâm trạng.
Tuy nhiên việc dùng thuốc chống trầm cảm cần được xem xét và theo đúng chỉ định của bác sĩ. Nếu dùng thuốc không hiệu quả, hoặc người bệnh cảm thấy khó chịu, nên đến bác sĩ thay đổi thuốc hoặc liều dùng. Nếu thuốc thích hợp với bạn thì đừng nên rút ngắn thời gian điều trị, bởi trầm cảm cần thời gian điều trị kéo dài để được phục hồi hoàn toàn. Nếu sau khi ngưng thuốc, các triệu chứng tái phát thì đừng nên thất vọng, nên đến bác sĩ tư vấn thêm.
- Hỗ trợ từ người thân
Bạn bè và gia đình cần động viên, hỗ trợ và chắc chắn người mẹ đang được điều trị trầm cảm. Hãy hiểu rằng bệnh đang ở giai đoạn tạm thời và chia sẻ, đồng cảm với cảm xúc, sở thích của họ. Sự giúp đỡ từ gia đình đóng vai trò quan trọng, giúp người mẹ phục hồi nhanh chóng.
- Vai trò của bản thân
Bên cạnh các phương pháp điều trị cũng như san sẻ cùng người thân, bản thân người mẹ đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình hồi phục. Người mẹ đang trải qua trầm cảm nên tin tưởng và kiên nhẫn vào khả năng cải thiện chứng trầm cảm của bản thân.
Hãy lắng nghe cơ thể mình, đừng quá lo lắng khi đau, mệt, bởi đau nhức là trạng thái các sản phụ sau sinh có thể trải qua, và mệt mỏi là nguyên nhân khiến trầm cảm trở nên trầm trọng hơn. Đồng thời lắng nghe cảm xúc của mình, thư giãn và làm những điều bản thân yêu thích.
Chăm sóc sức khỏe bản thân bằng việc ăn uống điều độ, bổ sung trái cây và rau xanh hằng ngày.
Có thể nói, trầm cảm sau sinh có chữa được không phù thuộc rất nhiều vào thời điểm phát hiện bệnh. Do đó hãy dành sự quan tâm đặc biệt đến phụ nữ sau sinh để hạn chế nguy cơ trầm cảm và những hậu quả không đáng có.
Các mẹ cũng có thể tham khảo giúp vượt qua việc trầm cảm sau sinh với nội dung Tự Vượt Qua Trầm Cảm Sau sinh