Song ngữ là khả năng sử dụng thành thạo hai ngôn ngữ trở lên như người bản xứ. Theo một nghiên cứu của Singapore, những trẻ em sử dụng song ngữ sẽ có trí nhớ và khả năng học hỏi tốt hơn những trẻ chỉ biết nói 1 ngôn ngữ. Nội dung dưới đây sẽ trả lời cho phụ huynh việc có nên cho trẻ học song ngữ hay không?
Song ngữ là gì?
Song ngữ là khả năng vận dụng như người bản xứ từ hai ngôn ngữ trở lên. Không chỉ học về ngôn ngữ, song ngữ còn đòi hỏi người học giao tiếp được và tham gia vào các hoạt động liên văn hóa của quốc gia đó.
Với định nghĩa này cho thấy việc học Anh văn phổ biến hiện nay chưa được gọi là giáo dục song ngữ. Song ngữ Anh Việt đòi hỏi cả hai thứ tiếng này phải bổ trợ cho nhau phát triển về mặt ngôn ngữ.
Sử dụng ngôn ngữ là một trong những hoạt động phức tạp nhất mà não bộ phải xử lý. Cùng lúc sử dụng hai ngôn ngữ sẽ đòi hỏi não bộ của trẻ làm việc một cách năng suất hơn nhiều lần.
Các nghiên cứu khoa học thời gian gần đây xác nhận: Hoạt động trí tuệ khi chúng ta sử dụng thành thục hai ngôn ngữ sẽ khiến cho bộ não của trẻ xử lý thông tin một cách hiệu quả hơn. Trẻ sinh trưởng trong gia đình “liên hiệp quốc” sẽ có điều kiện sử dụng não bộ tốt hơn, từ đó phát triển hơn trẻ bình thường.
Nhiều bậc cha mẹ Việt Nam vẫn lo ngại rằng cho con học song song một ngôn ngữ thứ 2 gây nhiễu và khó cho con khi bắt đầu học tiếng Việt. Điều này là không có căn cứ. Ngược lại, việc học song song hai ngôn ngữ sẽ mang đến nhiều lợi ích về mặt phát triển trí tuệ của các em nhỏ.
Vậy có nên cho trẻ học song ngữ? Những lợi ích nó mang lại là gì?
Cho trẻ học song ngữ có lẽ là việc mà hầu như bố mẹ nào cũng nghĩ đến. Tuy nhiên, ngoài lợi thế về ngoại ngữ, thì những trẻ biết nhiều hơn một thứ tiếng còn nhận được 6 lợi ích bất ngờ như dưới đây:
1. Trẻ tập trung tốt hơn
Về căn bản, khi biết hai thứ tiếng thì trẻ sẽ phải tập trung hơn khi giao tiếp, để biết là nên nói thứ tiếng nào vào thời điểm nào.
Ví dụ, vào giờ tan học, trẻ có thể nói “Goodbye” (Tạm biệt) với cô giáo, rồi quay sang nói “Con chào mẹ” với mẹ đang đứng ở cửa lớp. Việc này đòi hỏi trẻ vận dụng kỹ năng chuyển đổi ngôn ngữ.
Những trẻ biết nói song ngữ có khả năng tập trung cao độ, không dễ bị xao nhãng và có thể chuyển đổi giữa các phần việc mình cần làm một cách dễ dàng hơn so với trẻ chỉ biết nói một ngôn ngữ.
2. Trẻ biết đồng cảm và sẻ chia
Việc bố mẹ dạy song ngữ cho trẻ từ sớm giúp trẻ biết chú ý tới các tín hiệu xã hội để biết mình nên dùng ngôn ngữ nào trong những tình huống cụ thể. Do hay chú ý như vậy nên trẻ có khả năng đồng cảm, thấu hiểu và sẻ chia tốt hơn. Đây là những kỹ năng cảm xúc và xã hội cơ bản nhất, rất cần thiết cho cuộc sống của trẻ sau này.
3. Khả năng đọc hiểu của trẻ phát triển hơn
Những trẻ học song ngữ được cho là có khả năng nhận thức rõ hơn về ngôn ngữ nói chung, nên đọc hiểu thứ tiếng nào cũng tốt hơn.
Gigi Luk, một nhà nghiên cứu của Đại học Harvard (Mỹ) đã thực hiện một thí nghiệm với 100 học sinh lớp 4. Những học sinh này có điểm đọc hiểu bằng nhau, nhưng lại khác nhau về nền tảng ngôn ngữ: một số em có tiếng mẹ đẻ là tiếng Anh, còn với một số em khác thì tiếng Anh là một ngoại ngữ mà các em đang học. Về lý thuyết, những học sinh coi tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai thì có vốn từ vựng kém hơn so với những bạn còn lại. Tuy nhiên, điểm đọc hiểu của tất cả những học sinh này lại bằng nhau.
Điều này cho thấy rằng những trẻ học song ngữ có khả năng giải quyết vấn đề rất linh hoạt, nên dù có vốn từ vựng không rộng lắm nhưng trẻ vẫn có thể đọc hiểu tốt.Khả năng đọc hiểu của trẻ sẽ phát triển nhanh chóng nhờ ngoại ngữ.
4. Kết quả học tập của trẻ cao hơn
Theo nhiều thống kê thì trẻ học song ngữ thường có điểm số cao hơn và tâm trạng vui vẻ hơn khi đi học, nếu so với những trẻ chỉ biết một thứ tiếng. Ngoài ra, trẻ học song ngữ cũng ít phạm những lỗi liên quan đến hành vi trong quá trình học tập.
5. Trẻ hội nhập tốt hơn
Hiện nay, có nhiều lớp học ngoại ngữ có cả giáo viên và học sinh nước ngoài. Nếu tham gia vào những lớp học thế này, trẻ sẽ được trải nghiệm sự đa dạng về chủng tộc và văn hóa. Do đó, khi lớn lên thì trẻ cũng dễ hòa nhập và thích nghi với môi trường mới hơn.
6. Giảm nguy cơ mắc chứng suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ
Đây đúng là một lợi ích dài hạn của việc cho trẻ học song ngữ. Bởi khi tích cực sử dụng hai ngôn ngữ khác nhau, rất có khả năng trẻ sẽ giảm được nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ về sau này. Nguyên nhân được cho là do sự thay đổi cấu trúc não bộ vì não phải vận động để chuyển đổi qua lại giữa hai ngôn ngữ.
Những hiểu lầm về việc cho con học song ngữ
Song ngữ là khả năng sử dụng thành thạo hai ngôn ngữ trở lên như người bản xứ. Theo một nghiên cứu của Singapore, những trẻ em sử dụng song ngữ sẽ có trí nhớ và khả năng học hỏi tốt hơn những trẻ chỉ biết nói 1 ngôn ngữ.
Bên cạnh đó vẫn còn những quan điểm trái chiều về việc cho con học ngoại ngữ quá sớm là không tốt. Những dẫn chứng khoa học dưới đây sẽ giải thích cho một vài hiểu lầm phổ biến nhất về giáo dục song ngữ giúp bố mẹ có thể đưa ra sự lựa chọn cũng như phương pháp dạy đúng đắn nhất cho con. Từ đó có quyết định là có nên cho con học song ngữ hay không?
Trẻ cần cực kỳ thông minh để học nhiều ngoại ngữ cùng lúc
Nếu thông tin này là thật thì thật khó để bắt đầu giáo dục song ngữ từ sớm cho trẻ. Bởi không có nhiều cách để biết được con bạn có là một thần đồng hay có năng khiếu ngoại ngữ nổi trội từ khi mới sinh.
Bố mẹ thật ra không cần lo lắng về khả năng của trẻ quá nhiều. Thực tế là trẻ em được sinh ra với năng lực tự nhiên sẵn sàng để học nói. Ngay từ bốn ngày sau khi chào đời trẻ đã bắt đầu phản ứng với ngôn ngữ. Câu hỏi đặt ra là bạn có sẵn sàng bắt đầu dành thời gian để dạy con song ngữ.
Lớn lên với nhiều hơn một ngoại ngữ khiến trẻ nhầm lẫn
Đây là một trong những hiểu nhầm phổ biến nhất hiện nay. Bố mẹ lo sợ rằng con mình tiếp xúc với hai ngoại ngữ cùng lúc sẽ nhầm lẫn trong việc sử dụng và phân biệt chúng. Nhiều nghiên cứu cùng với thực tế nhiều đất nước đa ngôn ngữ trên thế giới như Canada, Bỉ, Thụy Sĩ hay Hà Lan đã chứng minh rằng đây là một việc vô cùng bình thường. Não bộ của trẻ hoàn toàn cho phép chúng “xử lý” nhiều ngôn ngữ mà không quên mất tiếng mẹ đẻ.
Học song ngữ khiến trẻ chậm nói
Trẻ được nuôi dạy song ngữ bắt đầu nói được muộn hơn trẻ chỉ biết một thứ tiếng. Việc này chỉ là tạm thời, và hơn nữa theo các chuyên gia, nó không phải quy luật chung.
“Nghiên cứu chỉ ra rằng song ngữ không gây ra chậm trễ cho việc tiếp nhận ngôn ngữ của trẻ.” Theo bà Ellen Stubbe Kester, chủ tịch của Bilinguistics, một trung tâm cung cấp dịch vụ song ngữ ở Austin, Texas.
Và dù một đứa trẻ bị chậm nói, việc dạy chúng song ngữ cũng không làm chúng nói chậm hơn. Thậm chí nghiên cứu nói rằng những trẻ nói chậm khi được học hai tiếng cùng lúc sẽ phát triển khả năng ngôn ngữ bằng với bạn đồng trang lứa nói một ngôn ngữ.
Trẻ song ngữ sẽ “trộn lẫn” 2 ngoại ngữ với nhau
Việc trộn lẫn hai ngoại ngữ là không tránh khỏi và hoàn toàn vô hại. Tuy nhiều người cho rằng đây là dấu hiệu trẻ không thể phân biệt các ngoại ngữ với nhau. Thực tế, người học ngoại ngữ mọi lứa tuổi đều trộn các thứ tiếng với nhau. Dù vô tình hay cố tình. Trong các ngoại ngữ cơ hội là một thứ tiếng sẽ có ảnh hưởng lớn hơn và sâu đậm hơn. Việc nói trộn ngoại ngữ hoàn toàn có thể được kiểm soát một khi người học đã phát triển vốn từ vựng đa dạng hơn. Trẻ sẽ bắt chước những gì mình nghe thấy. Nếu chúng sống ở một môi trường trộn lẫn hai ngôn ngữ, cũng dễ hiểu nếu trẻ bắt đầu làm như vậy.
Bố mẹ cần thành thạo ngoại ngữ để nuôi dạy trẻ song ngữ
Nhiều bố mẹ chỉ nói một thứ tiếng có thể lo lắng về khả năng nuôi dạy con song ngữ. Làm thế nào để con tiếp xúc với tiếng Anh nhiều khi trong gia đình không ai nói tiếng Anh? Bạn hãy động viên bản thân rằng đã có rất nhiều gia đình đã từng làm được và thành công.
Trên thế giới, nhiều gia đình di cư với con nhỏ đến một đất nước mới khi không một ai biết tiếng bản địa. Trẻ nhỏ sẽ nhanh chóng học được hai ngoại ngữ cùng lúc khi gia đình chúng mất nhiều thời gian hơn để học thứ tiếng mới này. Các bậc phụ huynh hoàn toàn có thể lấy động lực cùng con học ngoại ngữ. Đi đến gặp gỡ người nước ngoài sẽ giúp cả gia đình giao lưu và học hỏi. Đặc biệt trong thời đại Internet hiện nay, phim ảnh, sách truyện,… làm cho học ngoại ngữ chưa bao giờ dễ dàng hơn.
Điển hình trong việc bố mẹ không cần giỏi ngoại ngữ là sự trợ giúp từ các phần mềm học tiếng Anh cho bé đây được xem là các công cụ hữu hiệu cho các ông bố bà mẹ ở Việt Nam
Chỉ cần cho trẻ nghe ngoại ngữ chúng sẽ ngấm dần ngôn ngữ đó
Mặc dù với trẻ nhỏ việc tiếp nhận ngoại ngữ dễ dàng, nhưng nó không xảy ra tự nhiên. Bố mẹ không thể kỳ vọng con sẽ nói được tiếng Anh bằng việc xem phim hoạt hình Disney.
Học ngoại ngữ đòi hỏi sự hệ thống và kiên trì dù cho là qua các cuộc hội thoại, câu chuyện hay bài học hằng ngày. Trẻ cần được tương tác với ngoại ngữ một cách vui vẻ tự giác và gắn liền với cuộc sống.
“Trẻ em cần được tiếp xúc với với ngoại ngữ ít nhất 30% thời gian khi thức một ngày”. Theo Fred Genesee, giáo sư tâm lý học tại đại học McGill, Montreal, Canada: “Tiếp xúc ít vẫn cho phép trẻ hiểu ngoại ngữ mới nhưng không thể nói thành thạo được. Trẻ con học ngoại ngữ nhanh hơn người lớn. Tuy nhiên việc học không diễn ra trong ngày một ngày hai”.
Mặc dù phát triển song ngữ đã chứng minh được những lợi ích rõ rệt đối với trẻ, tuy nhiên bố mẹ cũng nên nhớ rằng tuổi thơ vẫn là giai đoạn vô cùng quan trọng để phát triển cảm xúc, thể chất, nhận thức của trẻ. Giáo dục song ngữ chỉ là một phần trong số đó. Hơn nữa, bất kỳ lứa tuổi nào cũng có thể học thêm 1 ngôn ngữ khác. Vậy nên dạy trẻ song ngữ là lựa chọn tốt nhưng không phải là duy nhất.
>>>> Giúp trẻ học ngôn ngữ tốt hơn với Ứng dung Monkey Junior và KidsUp nha phụ huynh
